ponczo, wełna lamy, egzotyczna biżuteria

Niezwykle inteligentny, samotnie przemierzający wysokie Andy i amazońską puszczę, doskonały łowca trudny do wytropienia. To oczywiście sylwetka niezwykłego kota-Pumy, która dla ludzi epoki prekolumbijskiej i nie tyllko jawiła się jako symbol mitycznej boskości i odgrywała wielkie znaczenie religijne i polityczne.

 

 

Puma jest wspólnym mianownikiem w symbolicznych wyobrażeniach światopoglądu amazońskich plemion, przesyconych bytami, magicznymi kolorami, równoległymi światami-widzialnym i niewidzialnym tak jak komunikacja między nimi. Ta przestrzeń zamieszkana jest przez duchy-opiekuny o siłach mistycznych będące nieodzownym warunkiem dla dobrego samopoczucia ludzi i dla życia w harmonii. Szukając wizjii można komunikować się z tymi duchami, a sposoby wizualizacji tych objawień można interpretować z perspektywy antropologicznej, etnicznej i ekologicznej.

 

W kosmowizji andyjskiej Puma reprezentowała najwyższy byt ziemski: mądrość, siłę, inteligencję i władzę. Kondor zaś był również symbolem boskości lecz traktowany był za posłańca duchów.

Sylwetka Pumy w architekturze epoki Inków była wszechobecna.

Inka Pachacutec był świadomy tego, że święte miasto Cuzco powinno zostać przeobrażone w prawdziwą stolicę Imperium Inków. Miasto pobudowane na kształt sylwetki Pumy miało symbolizować miasto silne, mocne i władcze w całych Andach. Wierząc że wszystkie rzeczy mają swoje pierwotne życie, Inka zaprojektował place i budynki w szeregach rozciągniętych na kształt sylwetki kota.

 

Plan miasta Cuzco

A-genitalia, B-ogon, C-tułów, D- serce, E-głowa

Wielką głową Pumy była twierdza Sacsayhuaman jako symbol przywództwa, władzy i zarządzania. Szczyty Qolqampata były jego szyją. Ulice Pumakurku-kręgosłupem a poprzez kręgosłup grzbietowy i rdzeń kręgowy krążyła energia do wysłanników, urzędników, szlachty i ludności wiejskiej. Plac główny Aukaypata był sercem Pumy i wyznaczał rytm życia społeczeństwa, szlachty i wiosek. Świątynia Qorikancha symbolizowała genitalia a połączenie dwóch rzek Saphy i Tullumayo było ogonem Pumy (Pumajchupan) i wyznaczało granice świętego miasta.

Niedaleko od Cuzco rozciąga się Święta Dolina Inków. Rzeka Vilcanota otaczająca górskie doliny była symbolem węża. W dolinie tej Inkowie stworzyli najpiękniejszą ekspresję architektoniczną w królestwie Tawantinsuyu-Machu Picchu.

 

Machu Picchu

 

Położone w strefie dżungli i otoczone wysokimi górami sanktuarium Machu Picchu było miejscem, które w tym samym czasie pełniło rolę polityczno-administracyjną jak i ideologiczno-religijną. Nie bez powodu Inkowie wybrali to miejsce. Góra Wayna Picchu-sąsiadka Machu Picchu w swej naturalnej formie przypominała wielka Pumę z grzbietem wyginającym się do ataku. I w kontekście kulturalnym taką rolę właśnie miało pełnić sanktaurium. Aby upodobnić skałę jeszcze bardziej do kota, na wysokości czoła budowniczowie wykuli w skale oczy Pumy, uszy i pysk natomiast powstały w wyniku naturalnej erozji.

 

 

Puma na Wayna Picchu

 

Sanktuarium Machu Picchu jest podzielone na dwa sektory spełniające określone funkcje. Rola zarządzania odbywała się w części "Hanan" i ta część również zaprojektowana została na kształt Pumy z głową uniesioną do góry i twarzą skierowaną na zachód. Pozostała część tułowia pozostawała w postawie totalnego rozluźnienia i spokoju.

 

 

Schemat planu Machu Picchu-Sylwetka Pumy

 

Z najazdem Hiszpanów na tereny Tawantinsuyu w XVI w. cała symbolika związana z Pumą została przekształcona bądź wyparta przez kulturę zachodu a koty o wielkim znaczeniu religijnym takie jak Pumy i Jaguary, zostały zastąpione przez lwy.

 

Oprac. Magdalena Duenas Flores

 

Prawa autorskie zastrzeżone zgodnie z ustawą z dn. 4.II.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych

Materiały:

Velasco Mosto, Claudia. Ojos de la Selva, Revista etece, no 22, 9 de diciembre de 2000, Cable Magico, Lima Peru

Anonimo, Monumento al Inka Pachacutec. Ciudad del Cuzco

Anonimo, Museo Inka, Ciudad del Cuzco, Peru