Â
Â
Alpaka sÅ‚owo to ma kilka znaczeÅ„. Stop metali, ssak mieszkajÄ…cy w Andach, weÅ‚na pozyskiwana z tego zwierzaka i tkanina. W pierwszym znaczeniu tego sÅ‚owa alpaka jako stop metali. nazywana byÅ‚a nowym srebrem. Srebra jednak nie zawiera, jednak jego wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci zbliżone do wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci srebra nadajÄ… mu bardzo duże znaczenie w wielu gałęziach gospodarki. Szczególnie ceniony jest przez jubilerów, którzy wielokrotnie zastÄ™pujÄ… nim srebro tworzÄ…c swoje wyroby, gdyż metal ten nie ciemnieje pod wpÅ‚ywem czynników atmosferycznych oraz nie powoduje uczuleÅ„. Tak naprawadÄ™ alpaka jest "mosiÄ…dzem wysokoniklowym", srebrzystobiaÅ‚ym stopem zawierajÄ…cym 40-70 % miedzi, 10-20 % niklu, 5-40 % cynku. Po raz pierwszy zastosowano jÄ… w Chinach, a do Europy przybyÅ‚ pod nazwÄ… paktong lub biaÅ‚a miedź. W XVIII w. niemieckie spółki zaczęły używać podobnego stopu. Niemiecki fabrykant Berndorf nazwaÅ‚ ten metal alpakÄ… i termin ten upowszechniÅ‚ siÄ™ na Å›wiecie. Jako że jest odporny na korozjÄ™, używany jest m.in do wyrobu elementów Å‚odzi, wyrobu instrumentów muzycznych (saksofonu), sztudźców, sprzÄ™tu medycznego i.in. Alpaka jest bardzo popularna w Ameryce PoÅ‚udniowej, szczególnie w Peru, gdzie rzemieÅ›lnicy wykonujÄ… z niej oryginalne ozdoby skrÄ™cajÄ…c przy pomocy specjalnych szczypców cienkie druciki alpaki w przepiÄ™kne geometryczne formy i motywy. NastÄ™pnie tak powstaÅ‚e szkielety inkrustujÄ… kamieniami ozdobnymi: chryzokolami, turkusami, obsydianami i in. Biżuteria z alpaki jest bardzo ceniona na caÅ‚ym Å›wiecie i chÄ™tnie noszona ze wzglÄ™du na swoje wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci hipoalergiczne. Alpaka jest również ssakiem, który żyje w Ameryce PoÅ‚udniowej na zboczach Andów od 6-7 tys. lat na wysokoÅ›ci 4000-4700 m.n.p.m. Można jÄ… spotkać w Peru, Boliwii, Ekwadorze, Chile. Jak gÅ‚osi stara legenda: bogowie pożyczyli alpaki ludziom na szczycie Ausangate w Peru i pozostawiono je na ziemi pod warunkiem, że bÄ™dÄ… przez ludzi szanowane i dobrze traktowane. I tak Inkowie zaopiekowali siÄ™ alpakÄ…, pozyskiwali z niej weÅ‚nÄ™, bogate w proteiny miÄ™so oraz nietÅ‚uste mleko, a weÅ‚na alpak noszona byÅ‚a przez inkaskich wÅ‚adców i arystokracjÄ™. Do niedawna uważano że Alpaka pochodzi od gwanako, jednak badania DNA dowodzÄ…, że jej przodkiem jest wikunia. Przypomina również troszkÄ™ lamÄ™, lecz jest od niej nieco mniejsza. Alpaki nie sÄ… wymagajÄ…ce w hodowli, a co najważniejsze żyjÄ…c sobie na pÅ‚askowyżu andyjskim, żywiÄ…c siÄ™ skÄ…pÄ… trawÄ…, nie niszczÄ… Å›rodowiska naturalnego. Å»yjÄ… od 15-25 lat i osiÄ…gajÄ… wagÄ™ 50-80 kg, a w ciÄ…gu roku mogÄ… urodzić tylko jedno mÅ‚ode. WystÄ™pujÄ… dwie odmiany alpak : Suri i Huacaya. Huacaya której  jest znacznie wiÄ™cej na Å›wiecie, ma weÅ‚nÄ™ podobnÄ… do owczej (lekko falowanÄ…, rosnÄ…cÄ… prostopadle do powierzchni skóry). Suri ma weÅ‚nÄ™ delikatniejszÄ… ( o silniejszym poÅ‚ysku zwisajÄ…cÄ… w dÅ‚ugich falistych puklach wzdÅ‚uż ciaÅ‚a). Stara legenda peruwiaÅ„skich Indian gÅ‚osi, że żyjÄ…ce w Andach lamy i alpaki wiedzione instynktem sterowanym przez bóstwa zjadajÄ… niektóre trujÄ…ce zioÅ‚a, co uodparnia je na inne trujÄ…ce roÅ›liny i zatrutÄ… wodÄ™. 85 % populacji alpak żyje w Peru, a ich Å›wiatowa populacja roÅ›nie bardzo powoli. Restrykcyjne pod tym wzglÄ™dem wÅ‚adze Peru, zezwoliÅ‚y jednak na eksportowanie alpak m.in do USA i Australii, gdzie podlegajÄ… rejestrowanej hodowli. Roczna Å›wiatowa produkcja weÅ‚ny alpak to ok 5000 ton (weÅ‚ny owczej 1 900 000 ton). Nie dziwi wiÄ™c fakt, że weÅ‚na alpak jest droga i wciąż pozostaje towarem luksusowym. WeÅ‚na bogów, tak okreÅ›lana ma do tego peÅ‚ne prawo, gdyż posiada wiele zalet. Jest materiaÅ‚em wyjÄ…tkowo termicznym i doskonale chroni ciaÅ‚o przed utratÄ… ciepÅ‚a. Te wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci zawdziÄ™cza maleÅ„kim "kieszonkom" powietrznym, umieszczonym na caÅ‚ej dÅ‚ugoÅ›ci wÅ‚osa. Nie przepuszcza wilgoci ani wody, nawet w mokrym ubraniu jest ciepÅ‚o, dlatego tak chÄ™tnie noszÄ… jÄ… Indianie w górach, gdzie czÄ™sto pogoda pozostawia wiele do życzenia. Alpaka nie zawiera substancji alergizujÄ…cych (nie wymaga obróbki substancji chemicznych) dlatego jest hypoalergiczna. CzÄ™sto wiÄ™c wyrabia siÄ™ z niej maskotki dla dzieci. Niska zawartość lanoliny sprawia, że jest odporna na zabrudzenia. Jej wspaniaÅ‚a miÄ™ciutka, delikatna i sprężyste runo potrafi "przekupić" niejednego opornego na weÅ‚nÄ™ czÅ‚owieka. Z racji tego że wystÄ™puje w ponad 20 kolorach i 200 odcieniach od bieli, brÄ…zu, szaroÅ›ci do czerni, nie wymaga farbowania. W jej naturalnych piÄ™knych kolorach można podziwiać poncha, koce, wysokiej klasy odzież oraz zabawki dla dzieci. A czy alpaka pluje? Przekonaj siÄ™ sam. oprac. Ewa Balana Â
Prawa autorskie zastrzeżone zgodnie z ustawą z dn. 4.II.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Â