ponczo, wełna lamy, egzotyczna biżuteria

W pierwszym znaczeniu tego słowa alpaka jako stop metali. nazywana była nowym srebrem.

Srebra jednak nie zawiera, jednak jego właściwości zbliżone do właściwości srebra nadają mu bardzo duże znaczenie w wielu gałęziach gospodarki. Szczególnie ceniony jest przez jubilerów, którzy wielokrotnie zastępują nim srebro tworząc swoje wyroby, gdyż metal ten nie ciemnieje pod wpływem czynników atmosferycznych oraz nie powoduje uczuleń.

Tak naprawadę alpaka jest "mosiądzem wysokoniklowym", srebrzystobiałym stopem zawierającym  40-70 % miedzi, 10-20 % niklu, 5-40 % cynku. Po raz pierwszy zastosowano ją w Chinach, a do Europy przybył pod nazwą paktong lub biała miedź. W XVIII w. niemieckie spółki zaczęły używać podobnego stopu. Niemiecki fabrykant Berndorf nazwał ten metal alpaką i termin ten upowszechnił się na świecie. Jako że jest odporny na korozję, używany jest m.in do wyrobu elementów łodzi, wyrobu instrumentów muzycznych (saksofonu), sztudźców, sprzętu medycznego i.in.

Alpaka jest bardzo popularna w Ameryce Południowej, szczególnie w Peru, gdzie rzemieślnicy wykonują z niej oryginalne ozdoby skręcając przy pomocy specjalnych szczypców cienkie druciki alpaki w przepiękne geometryczne formy i motywy. Następnie tak powstałe szkielety inkrustują kamieniami ozdobnymi: chryzokolami, turkusami, obsydianami i in.

Biżuteria z alpaki jest bardzo ceniona na całym świecie i chętnie noszona ze względu na swoje właściwości hipoalergiczne.

Alpaka jest również ssakiem, który żyje w Ameryce Południowej na zboczach Andów od 6-7 tys. lat na  wysokości 4000-4700 m.n.p.m. Można ją spotkać w Peru, Boliwii, Ekwadorze, Chile.

Jak głosi stara legenda: bogowie pożyczyli alpaki ludziom na szczycie Ausangate w Peru i pozostawiono je na ziemi pod warunkiem, że będą przez ludzi szanowane i dobrze traktowane. I tak Inkowie zaopiekowali się alpaką, pozyskiwali z niej wełnę, bogate w proteiny mięso oraz nietłuste mleko, a wełna alpak noszona była przez inkaskich władców i arystokrację.

Do niedawna uważano że Alpaka pochodzi od gwanako, jednak badania DNA dowodzą, że jej przodkiem jest wikunia.  Przypomina również troszkę lamę, lecz jest od niej nieco mniejsza.

Alpaki nie są wymagające w hodowli, a co najważniejsze żyjąc sobie na płaskowyżu andyjskim, żywiąc się skąpą trawą, nie niszczą środowiska naturalnego. Żyją od 15-25 lat i osiągają wagę 50-80 kg, a w ciągu roku mogą urodzić tylko jedno młode. Występują dwie odmiany alpak : Suri i Huacaya. Huacaya której  jest znacznie więcej na świecie, ma wełnę podobną do owczej (lekko falowaną, rosnącą prostopadle do powierzchni skóry). Suri ma wełnę delikatniejszą ( o silniejszym połysku zwisającą w długich falistych puklach wzdłuż ciała).

Stara legenda peruwiańskich Indian głosi, że żyjące w Andach lamy i alpaki wiedzione instynktem sterowanym przez bóstwa zjadają niektóre trujące zioła, co uodparnia je na inne trujące rośliny i zatrutą wodę.

85 % populacji alpak żyje w Peru, a ich światowa populacja rośnie bardzo powoli. Restrykcyjne pod tym względem władze Peru, zezwoliły jednak na eksportowanie alpak m.in do USA i Australii, gdzie podlegają rejestrowanej hodowli. Roczna światowa produkcja wełny alpak to ok 5000 ton (wełny owczej 1 900 000 ton). Nie dziwi więc fakt, że wełna alpak jest droga i wciąż pozostaje towarem luksusowym.

Wełna bogów, tak określana ma do tego pełne prawo, gdyż posiada wiele zalet. Jest materiałem wyjątkowo termicznym i doskonale chroni ciało przed utratą ciepła. Te właściwości zawdzięcza maleńkim "kieszonkom" powietrznym, umieszczonym na całej długości włosa. Nie przepuszcza wilgoci ani wody, nawet w mokrym ubraniu jest ciepło, dlatego tak chętnie noszą ją Indianie w górach, gdzie często pogoda pozostawia wiele do życzenia.

Alpaka nie zawiera substancji alergizujących (nie wymaga obróbki substancji chemicznych) dlatego jest hypoalergiczna. Często więc wyrabia się z niej maskotki dla dzieci.

Niska zawartość lanoliny sprawia, że jest odporna na zabrudzenia.

Jej wspaniała mięciutka, delikatna i sprężyste runo potrafi "przekupić" niejednego opornego na wełnę człowieka. Z racji tego że występuje w ponad 20 kolorach i 200 odcieniach od bieli, brązu, szarości do czerni, nie wymaga farbowania.

W jej naturalnych pięknych kolorach można podziwiać poncha, koce, wysokiej klasy odzież oraz zabawki dla dzieci.

A czy alpaka pluje? Przekonaj siÄ™ sam.

oprac. Ewa Balana